Bal, bitkilerde bulunan ve nektar olarak adlandırılan tatlı sıvının, arıların vücudunda salgılanan bazı enzimlerle işlenmesi sonucu oluşan, yoğun, dayanıklı, yüksek vitamin değerlerine sahip, doğal bir besin maddesidir.
Binlerce bitki ve çiçeğin besleyici değerlerini taşıyan bal, yüzyıllardır birçok hastalığa şifa olarak kullanılmıştır.
Bal üretimi ise, çok büyük emek isteyen bir iştir. 450 gr bal elde etmek için , 17. 000 arının yaklaşık 10milyon çiçeği ziyaret ettiği bilinmektedir.
Bal Üzerine Önemli Gerçekler…
Ülkemiz, dünya arıcılığında önemli bir yere sahiptir. Özellikle doğu bölgelerimizde iklim ve coğrafi sebeplerle kaliteli ve doğal bal üretimi yapılabilmektedir.
Ancak ülkemizde bal tadına sahip, bal adı altında satılan ürünlerde bulunmaktadır. ‘Sahte bal’ diye bilinen bu ürünlerin bir kısmı mısır şurubu yada glikoz ve bal esansı kullanılarak yapılmaktadır. Sahte bal tuzakına düşmemek için hijyenik, denetimli koşullarda üretilen, donanımlı laboratuvarlarda analizleri yapılan balı tercih ediniz.
Bölgelere Göre Bal Çeşitleri
Türkiye fiziki haritası dikkatlice incelendiğinde yedi ayrı bölgenin coğrafi koşullarının, yükseltilerinin, yıllık yağış miktarlarının farklı olduğu anlaşılır. Tüm bunlar bitki örtüsünü de etkileyecek, bitki örtüsünün çeşitliliği ise bal çeşitliliğinde kendini gösterecektir.
DOĞU ANADOLU BÖLGESİ
Bozulmamış doğası ve yüksek dağlarında yüksek yaylalarıyla Doğu Anadolu Bölgesi, her türlü kır çiçeğinin en güzel ev sahibidir. Bu nedenle bölge; hem üretim çokluğu hem de kalitesiyle ülke genelindeki çiçek balı üretiminde birinci sıradadır.
KARADENİZ BÖLGESİ
Bölge genelinde üretilen bal çeşidi yöredeki kestane, ıhlamur ve yaban gülü (komar) çiçeklerinin bolluğu nedeniyle, ağırlıklı olarak kestane balıdır. Çoğunlukla Kaçkar dağlarında bulunmaktadır. Rize’nin Anzer yaylasında ise büyük şifa kaynağı, adını bölgeden alan anzer balı üretilmektedir.
İÇ ANADOLU BÖLGESİ
Bozkırla kaplı İç Anadolu Bölgesi, yaylaların da azlığı nedeniyle bal üretimini sınırlı kılmakta olup var olan ballara “karma çiçek balı” denilir.
EGE BÖLGESİ
Ege bölgesinin bitki örtüsünün büyük çoğunluğunu kızılçam ve karaçam ormanları oluşturmaktadır. Çam ağaçlarının bu bolluğu, dünya genelinde üretilen çam ballarının %90 civarının Ege bölgesinden sağlanılmasını sağlar. İçerisinde polen olmayışı nedeniyle vitamin değeri azdır.
AKDENİZ BÖLGESİ
Bölge genelinde portakal, mandalina ve limon ağaçlarının ağırlığı hissedilir. Bu bölgede üretilen ballara da “narenciye balı” denilmektedir. Kalite olarak düşük bal çeşitleri arasındadır.
MARMARA BÖLGESİ
Marmara Bölgesinin Trakya kesiminde ayçiçeği ekimi dolayısıyla, bu çevrede arıcılık yapanlar büyük oranda ayçiçeği balı üretmektedir. Bal çeşitleri arasında besin değerleri düşük sayılan ballardandır. Uludağ çevresinde ise az miktarda da olsa kestane balı üretilmekte ve o çevrede satılarak tüketilmektedir.
BALIN FAYDALARI NELERDİR?
- Bal, vitamin, aminoasit ve enzimler gibi birçok yaşamsal maddeyi içerisinde barındırır,
- Bağışıklık sistemini güçlendirir, yara ve iltihapların iyileşmesini sağlar,
- Mide-bağırsak sisteminde düzenleyici etkisi vardır,
- Cilt üzerindeki olumlu tesirleriyle kozmetikte kullanılır,
- Genel vücut direncini arttırır, enerji verir.
BAL NEDEN KRİSTALLEŞİR
Balın kristalleşmesi, balda bulunan şekerin zamanla doyma noktasına ulaşarak dibe çökmesi olayıdır. Balın kristalleşmesi tabii bir olaydır ve kristalleşme için en uygun sıcaklık 14 derece civarındadır, 10 denecenin altında ve 26,5 derecenin üzerinde kristalleşme yavaşlar. Kristalleşmiş balın tüketilmesinde, sağlık açısından hiçbir sakınca yoktur. Yurtdışında balın kontrollü şekilde kristalleştirilerek “krem bal” olarak üretimi yapılmaktadır
Türkiye’de Bulunan Bal Çeşitleri, Faydaları ve Fiyatları
1. Akasya balı
Üretildiği bölge: Artvin yöresi
Artvin yöresi doğal bitki örtüsü ormanlarındaki Akasya ağacının çiçek özlerinin toplanmasıyla oluşuyor. Doğal koşullar göz önüne alındığında kendine has aromasıyla çok özgün bir bal. Kaçkar Akasya balı, diğer ballar arasında en iyi bal çünkü yerleşim alanlarına en az 10 km uzaklıktaki akasya ormanları içerisinde yer alan karakovanlardan elde ediliyor.
Faydaları: Bu bal çeşidi özellikle sinir sistemini koruyucu ve güçlendirici özelliğiyle bilinir. Ağız yaralarının tedavisi, akciğer hastalıklarının iyileştirilmesi, bağırsak iltihabının, bel ağrılarının, cilt lekelerinin giderilmesi, hafızanın güçlendirilmesi ve kanın temizlenmesinde büyük faydası mevcut.
2. Anzer balı
Üretildiği bölge: Ayder yaylası, Rize.
Rize’nin Ayder yaylasında üretilen bu bal oldukça ünlü ve eşsiz bir özelliğe sahip. Yapılan araştırmalara göre bu yaylada 450 – 500 çiçek çeşidi bulunuyor ve bunların içerisindeki 80-90 endemik çiçek sadece bu bölgede yer alıyor. Haziran ayının son haftasında arılar çiçeklerle buluşuyor ve ağustos ayının ortasına dek ballarını tamamlıyor. Yaylanın iklim şartlarına göre ağustos ayının birinci ya da ikinci haftasında başlayan hasat işlemiyle ballar kovanlardan alınıyor. Anzer’de ağaç yetişmediği için Anzer balında yalnızca bu yaylada yetişen endemik çiçeklerin polenleri bulunuyor. Bu nedenle balın sahte olup olmadığını anlamak için polen analizi yapılmakta. Ankara Hacettepe Üniversitesi’nde analiz edilerek balın garantisinin tescil edildiğini de belirtelim.
Herhangi bir katkı maddesi bulunmayan ballar, ısıl işlem görmeden sağılır. Sıcaklığın 40 derecenin üzerine çıkması durumunda bal içerisindeki enzimler ve polenler etkisiz hale geleceğinden Anzer balı soğuk sağım tekniğiyle üretiliyor.
Faydaları: Kahvaltılık bir bal olduğunu söyleyemeyeceğimiz Anzer balı, genellikle hastalıklara şifa niyetiyle tüketiliyor. Özellikle çabuk enerjiye dönüşen bir hazır gıda olduğu için sporculara güç vermek ve yorgunluklarını hafifletmek için kullanılır. Faydaları sayılamayacak kadar fazla olan Anzer balı, birçok hastalık, yara ve ağrının tedavisinde de oldukça etkili. Besin değerleri oldukça yüksek ve kaliteli bir bal olduğu için abartılı bir şekilde kullanılmamalı.
3. Ayçiçek balı
Üretildiği bölge: Trakya bölgesi.
Ayçiçeği Trakya bölgesinde yoğun olarak yetiştirilen bir bitki türü. Arılar bu çiçekten nektar alırken bitkinin tozlaşmasına katkıda bulunur ve döllenmesini sağlar. Bu şekilde ürün kalitesine katkı sağlamış olur. Kovandan alındığında altın sarısı renginde olan bu bal, kendine özgü bir tada sahiptir. Ayçiçek balı çok çabuk kristalize olur, yani şekerlenir. Elde edilmesi ucuz ve kolay olduğu için arıcılar tarafından genellikle kovanlarda kış yiyeceği olarak kullanılır. Çiçek balıyla karıştırılıp satıldığı ve helva işleminde de kullanılır.
Faydaları: Doğal bir ateş düşürücü olan ayçiçek balı, bağışıklık sistemini güçlendirmesinin yanında akciğer ve birçok kanser çeşidinin tedavisine de yardımcı olur. Vücuda zindelik verdiği için günlük olarak tüketebilirsiniz.
4. Çam balı
Üretildiği bölge: Türkiye geneli.
Dünya çam balı üretiminin yüzde 90’ı ülkemizde yapılıyor. Çam balının en önemli özelliği, kıvamı bozulmadan veya donmadan yıllarca saklanabilmesi. Üretimi ise bir hayli ilginç: Çam ağaçlarında yaşayan ve “basra” olarak bilinen canlıların salgıladığı tatlı maddeler bal arıları tarafından toplanır ve değiştirilir. Bu balın oluşumu iki aşamada gerçekleşir. Bu bal çeşidi, diğer balların aksine arıların çiçeklerden topladığı nektarlardan değil, çam ağaçları üzerinde oluşan reçineleri işleyerek elde ettiği salgı balıdır. Yoğun olarak Ege ve Akdeniz bölgelerinde üretilir. İlkbahar – sonbahar aralığında işlenen bu bal, koyu bulanık kahverengi renktedir. Keskin bir tadı ve çam ağacına özgü rayihası vardır.
Faydaları: Besin değeri biraz düşük olsa da boğaz rahatsızlıklarına çok iyi gelir. Şekerlenmeye karşı dayanıklı olması ve önleyici özelliği ile tıpta ve gıda sektöründe birçok üründe doğal bir katkı maddesi olarak kullanılmaktadır.
5. Çiçek balı
Üretildiği bölge: Türkiye geneli.
Çiçek balı, çok farklı ve karışık çiçek bitki örtüsünün bir arada bulunduğu yerlerde üretilir. Yoğunluk olarak farklı bir çiçeğin ağır basmadığı yerlerde üretilen bal, çiçek balı olarak adlandırılır. Örneğin kestane ağaçlarının bulunduğu bir yerde çiçek balı üretimi yapmak zordur. Nitekim arılar nektar toplarken kestane ağaçlarından da bal toplayacağından kestane balının kokusu ağır basacaktır. Ancak arıların nektar topladığı yan kollarda bulunan çiçekler normal çiçek bitki örtüsünü değiştirmeyecek nitelikteyse arıların farklı ağaç ve bitkilerden nektar alması mümkündür.
Faydaları: Kanser hastalıkları, idrar yolları enfeksiyonu, kalp hastalığı ve sivilcelenme gibi cilt sorunlarıyla mücadelede etkili olan çiçek balı, bağışıklık sistemini güçlendirmeye yardımcı oluyor. Kolestrol düşürücü etkisi bulunan çiçek balı, yaşlanmayı geciktirmesi ve kilo kontrolüne katkısıyla da favori ballarımızdan.
6. Deli bal (Ormangülü balı)
Üretildiği bölge: Doğu Karadeniz
Ormangülü, Kaçkar Dağları’nın eteklerinde 1500-1800m. rakımlı ormanlık alanlarda yetişen bir bitki. Bu bölgede kovanlar, ormanın bitip yaylanın başladığı yere yakın bir noktaya konulduğundan arılar, orman bitkilerinin çiçeklerinin yanı sıra yayla çiçeklerinden de bal üretebiliyor. Türkiye’deki tüm ormangülleri düşünüldüğünde yalnızca Kaçkar eteklerinde yetişenler, arıların bal yaptığı sürede çiçek açıyor. Bu bal, yerli safkan ve Kafkas arıları tarafından üretilen özel bir bal türü. Doğal koşullarda oluşan kendine has aromasıyla çok özgün bir bal olan ormangülü balı halk arasında “deli bal” olarak da biliniyor.
Faydaları: Tedavi edici ve tatlandırıcı olarak kullanıldığı bilinen deli bal; sinir bozuklukları, şeker hastalıkları, yüksek tansiyon, mide ve bağırsak problemleriyle mücadelede oldukça etkili bir besin. Sabahları aç karnına alınan bir çay kaşığı deli bal, midenizi ve boğazınızı temizleyecek ve mide yaralarınızın iyileşmesine yardımcı olacaktır. Aç karnına bal – sirke karışımı da içilebilir. Bu şekilde tüketildiğinde bal, vücudu temizlemeye başlar ve metabolizmayı hızlandırarak vitamin kaybı olmadan kilo vermeye yardımcı olur.
Deli balın az miktarda tüketilmesi gerektiğini unutmayın. Günlük tüketiminiz 1 çay kaşığını aşmamalı. Aksi takdirde baş dönmesi, sersemlik, sarhoşluk ve ishal yapabilir. Çok yüksek oranda tüketiminde ise tükürükte artış, nabız düşmesine neden olabilir; kan basıncının düşmesine neden olarak zehirlenme yapabilir, hatta ölüme bile neden olabilir.
7. Hayıt balı
Üretildiği bölge: Akdeniz bölgesi
Hayıt balı Akdeniz ikliminde yetişen, “beş parmak” otu da denilen ve haziran – temmuz aylarında çiçek açan hayıt bitkisinden elde edilir. Bu bal, ilk hasat edildiğinde gayet berrak ve hafif kırmızıya çalan bir renktedir. Zaman geçtikçe rengi koyulaşmakta, 6 ay sonra siyaha yakın koyu kırmızı bir renk almaktadır. Hayıt balı hoş kokulu, nispeten geç şekerlenen, son derece kaliteli bir bal türüdür. Tüketildiğinde damakta hayıt bitkisinin özelliği olan hafif buruk bir tat bırakır.
Faydaları: Araştırmalara göre bal, kansere karşı doğal bir koruyucudur ve özellikle koyu renkli ballarda anti kanserojen özellikleri daha fazladır. Birçok faydası olan hayıt bitkisinin balı düzenli tüketildiğinde vücut direnci artar ve hastalıklara karşı koruma sağlar.
8. Ihlamur balı
Üretildiği bölge: Artvin, Rize, Yalova ve Bursa.
Bu bar türü bahar aylarında ıhlamur ağaçlarının etrafına yerleştirilen kovanlardaki arıların ıhlamur ağacı çiçeklerinden topladıkları nektarla elde edilir. Bu balın kıvamı diğer ballara göre daha koyudur, tat ve kokusu da farklıdır. Ihlamur balının üretimi normal baldan daha zordur. Bunun nedeni ıhlamur ağacının çiçeklenmesiyle kestane ağacının çiçeklenmesinin aynı döneme denk gelmesidir. Bu dönemde bazen ıhlamur ve kestane balı birbirine karışır.
Faydaları: Kanseri önleme etkisine sahip olan ıhlamur balı sinir sistemini güçlendirerek onu korur. Terlemeye yardımcı olduğundan soğuk algınlığı tedavisinde faydalıdır ve ateş düşürücü etkisinin yanında öksürüğe de iyi gelir. Korku ve kaygıyı azaltıcı etkisiyle depresyon ve stres etkilerini azaltarak rahatlamaya yardımcı olur. Migren ağrılarında etkilidir, kan basıncını düşürerek çarpıntıları giderir. Kalp ve damar hastalıklarında da etkilidir.
9. Karabaş otu balı
Üretildiği bölge: Türkiye geneli.
Karabaş otu, nisan ayında açmaya başlayarak mayıs sonu haziran başlarına kadar çiçeklenmeye devam eder. Rengi genelde koyudur. Nisan – mayıs yağmurlarına göre her sene verimi farklılık gösterir. Verimi yağışlara bağlı olduğundan kolay elde edilemeyen ender bal türlerinden biridir. Arılar bu balı, karabaş otunun en verimli zamanında topladıklarından nektarı yüksek kaliteli bir bal ortaya çıkar. İçerdiği saponinler, glikozidler, sineoller sebebiyle çok bir zengin besin maddesidir. Amino asit (prolin) değeri diğer ballardan 3-4 kat daha fazladır.
Faydaları: Damar sertliğini önlemeye yardımcı olur, kalp damarlarını açarak kalbi kuvvetlendirir. Ağrı kesici özelliğe sahip olan karabaş otu balı, sinirlilik halini dengelerken, sara nöbetleri ve astım kriziyle mücadelede etkin bir rol oynar.
10. Karabuğday balı
Üretildiği bölge: Türkiye geneli.
Dünya Arıcılık Federasyonu’nun 2013 yılında Fransa’da düzenlediği bal yarışmasında oy birliğiyle dünyanın en iyi balı seçilen karabuğday balı, üretildiği alanın tamamında karabuğday ekili olan yerlerden elde edilir. “Greçka” olarak da bilenen bu balın üretimi daha tek yönlüdür ve arı, çoğu vitamini içeren karabuğday çiçeğinden tek yönlü beslenme yapar. Böylece saf bir bal elde edilir ve karabuğday balı, karabuğday bitkisinin içerdiği tüm vitaminleri ve aminoasitleri kendi bünyesinde taşır. Saf beslenmeyle neredeyse kırmızı renkte, yoğun aromalı ve yüksek vitamin değerli bir bal ortaya çıkar. Bu balın yoğun aromalı olmasının nedeni ise, karabuğday bitkisinin ekiminden hasadına kadarki üç aylık sürenin yarısında çiçekli olması ve yılda iki kez aynı arazide yetiştirilebilmesi.
Faydaları: Yüksek vitamin ve mineral içeriğiyle vitamin ihtiyacını karşılamada doğal bir seçenek olan karabuğday balı, içerdiği yüksek demir oranıyla kansızlığa karşı oldukça faydalıdır.
11. Karakovan balı
Üretildiği bölge: Karadeniz bölgesi.
İçi oyulmuş, iki tarafı tapayla kapatılmış bir kütüğün içine arıyı oturtmakla yapılan ilkel ama en doğal arıcılık türüdür. Balı diğerlerinden farklı kılan özelliği ise, içindeki peteği dahil her şeyin tamamen doğal olması ve asla insan elinin değmemesi. Petekler doğal olduğundan süzmeden tüketilir, bu sayede mum ve balın yanı sıra polen de daha fazla tüketilmiş olur.
Balın rengi her zaman aynı değildir. Bu renk, balın yapısını oluşturan elemanların farklı dalga boyundaki ışıkları farklı şekilde absorbe (emmelerine) etmelerine; bal özünün toplandığı çiçeklere ve toplandığı bölgeye göre renksizden koyu esmere kadar değişir. Bu balın kalitesini belirleyen şey, kovanın içinde bulunduğu floranın zenginliğidir.
Faydaları: Kış hastalıklarına karşı vücudu korur, direnci artırır. Her gece içilen bir bardak ılık karakovan ballı süt vücudu hastalıklara karşı korur. Sabahları aç karnına bir tatlı kaşığı alınabilir, bu midenizle boğazınızı temizler ve mide yaralarınızı iyileştirir. Aşırıya kaçmamak suretiyle kahvaltılarda da tüketilebilir. Karakovan balı herhangi bir şekilde ısıtılmamalı ve pişirilmemeli. 1 yaşından küçük çocuklara da yedirilmemeli.
Fiyatı: Ortalama 80 – 200 TL arası.
12. Keçiboynuzu balı
Üretildiği bölge: Türkiye geneli.
Arılar tarafından çoğunluğu tek bir çiçekten toplanmış ballara monoflora bal adı verilir. Keçiboynuzu balı da yoğunlukla keçiboynuzu ağaçlarının çiçeklerinden toplandığından monoflora keçiboynuzu balıdır.
Faydaları: Keçiboynuzu ağacı, kalsiyum bakımından çok zengindir. İçerdiği E vitamini sayesinde öksürüğe, gribe, kemik erimesine ve kansızlığa iyi geldiği bilinir. Balgam söktürür, bronşları açar, nefes darlığında oldukça etkilidir. Sigara tiryakilerine mükemmel fayda sağlar. Yüksek vitaminler ve minareler içerdiğinden diş ve diş etleri üzerinde olumlu etkileri vardır, kalbe faydalıdır, çarpıntıyı önler, insan vücuduna giren radyasyonu dışarı atar. Kısacası doğal bir dopingtir.
13. Kekik balı
Üretildiği bölge: Ege, İç Anadolu, Doğu Anadolu ve Güneydoğu Anadolu bölgeleri.
Bal türleri arasında en özelliklisi olan kekik balı; yüksek rakımlı yaylalar da yetişen kekiklerin nektarından elde edilir. Kekik bitkisinin çiçeklenme dönemi mayıs başından ağustos sonuna kadar devam eder. Saf kekik otundan öz toplayan arılar tarafından üretilen şeffaf, kekik kokulu, buruk tatlı bir baldır. Kekik balı, açık altın sarısı renginde olup tadı ve aroması oldukça hoştur.
Faydaları: Enzim içeriği bakımından çok zengin olan kekik balı antiparaziter etkisiyle bilinir. Soğuk algınlığını kısa sürede giderir ve yara iyileştirici özelliği vardır. Karaciğer başta olmak üzere mide, astım ve egzama hastalıklarına iyi geldiği bilinir.
14. Kestane balı
Üretildiği bölge: Türkiye geneli.
Kestane ağacı yılda yalnızca 30-40 gün boyunca çiçekli kalır. Bu nedenle arıların kestane poleni toplama süresi diğer bitkilere göre daha kısadır. Koyu kahve renkli, buruk, biraz acı ve kestaneye özgü tadı ve kokusu olan bir baldır. Rengi koyu, kıvamı ise gevşek olan kestane balı diğer bal çeşitlerine göre daha geç kristalleşir.
Faydaları: Arılar üretim aşamasında bala glikoz oksidaz enzimini ilave eder. Bu enzim balın içindeki şekerden az miktarda hidrojen peroksidin üretilmesine yol açar. Balın içindeki hidrojen peroksit durmadan yenilendiği için de yaralardaki bakterilerin öldürülmesi için az miktarda kestane balı yeterli olur. İçerdiği doğal enzimlerden dolayı antiseptik özelliğiyle tanınır ve bütün koyu renkli ballar gibi antioksidan olması nedeniyle kansere karşı koruyucudur. Adale ağrıları ve titremesi, uyuşmasının giderilmesinde etkili olduğu, ayrıca kanın temizlenmesine ve kemiklerin kuvvetlenmesine de yardımcı olduğu klinik denemelerle kanıtlanmıştır.
15. Keven (Geven) balı
Üretildiği bölge:
Keven (Geven) balı, arıların keven çiçeğinden aldıkları nektarı vücutlarından salgıladıkları enzimlerle oluşmasını sağladıkları, çok kaliteli ender bir gıda maddesidir. 1500-2000m rakımlardaki yaylalarda yetişen bitki özlerinden elde edilen bu bal türü, oldukça lezzetli, değişik aromalı bir baldır.
Faydaları: Antibakteriyel özelliğe sahip olan geven balı hızla kana karışan, çabuk bir enerji kaynağıdır. Kan yapıcı özelliği vardır ve kalp adalesine faaliyet ve zindelik vermesiyle kalp hastalarına önerilir. Antioksidan özelliğine sahiptir. Soğuk algınlığı ve grip, kronik enfeksiyon, kronik yorgunluk ve astım tedavisinde yardımcıdır. Çeşitli alerjiler ve yaralara iyi gelir. Genel hazım sorunlarını yok eder. Kemoterapiyle ilişkili olarak iştah kaybı veya yorgunluğu ortadan kaldırır.
16. Lavanta balı
Üretildiği bölge: Isparta ve Burdur köyleri.
Lavanta tarlalarına yerleştirilen kovanlarda yaşayan arılar tarafından lavanta çiçeği nektarlarından toplanan polen tozlarından üretilir, doğal ve değerli bir baldır. Hasat mevsimi hazirandır. Ülkemizde Isparta ve Burdur illerindeki köylerde doğal ve ekolojik olarak üretilmektedir. Kendine has bir kokusu ve aroması vardır.
Faydaları: Düzenli kullanıldığında sinir sistemini güçlendirir; sedef, egzama, vitiligo gibi cilt hastalıklarının tedavisinde faydalıdır. Hepatit B ve Hepatit C hastalıklarıyla mücadelede etkilidir. Mide ve karaciğere bağlı tüm hastalıklarda etkilidir. Sindirim sistemini düzene sokar, bağırsak florasını güçlendirir. Kalbi kuvvetlendirir ve bağışıklık sistemini güçlendirir.
17. Meşe balı
Üretildiği bölge: Trakya bölgesi.
Salgı balları arasında rengi en koyu olan ballar arasındadır. Trakya bölgesindeki Istranca dağlarının eteklerinde, meşe ormanlarının bol olduğu yerlerde üretilmektedir. Meşe yapraklarının üzerine düşen basranın salgılanmasıyla oluşan sıvının arılar tarafından toplanarak kovanlarına taşınması suretiyle elde edilir. Temmuz sonuyla ağustos başlarında hasat edilir. Çabuk donmadığından kahvaltıda tüketilmesi uygun olan bir bal türüdür.
Faydaları: Doğal antioksidan madde özelliği gösterir. Serbest radikallerin neden olduğu reaksiyonları durdurarak veya engelleyerek kanser, kalp hastalığı ve akciğer hastalıkları gibi pek çok hastalıkların oluşumuna engel olur.
18. Narenciye (Anavarza) balı
Üretildiği bölge: Akdeniz yöresi.
Bol miktarlarda ve yüksek düzeyde kalsiyum fosfat ve demir fosfat içerdiği belirlenen narenciye balı, açık sarı renkte ve akışkandır. Meyve ağaçlarına özgü bir koku ve lezzete sahiptir.
Faydaları: Bol miktarda C vitamini içerir. Karaciğere olumlu etkisi vardır. Sinirleri yatıştırmada ve kramp çözmede önemli bir etki gösterir.
19. Püren balı
Üretildiği bölge: Akdeniz, Ege, Trakya ve Karadeniz bölgeleri
Çiçekleri arılar için zengin bir nektar ve polen kaynağı olan püren, ilkbahar ve sonbaharda çiçeklenen türlere sahiptir. Püren balı kendine özgü aromalı, hafif acımtırak, oldukça kıvamlı ve değerlidir. Arıların bir maki türü olan püren bitkisinin çiçeklerinden topladığı öz, bala vişne suyu tadı katar. Böylece değişik ve hoş bir tat meydana gelir. Anzer balından sonra en değerli ve üretimi az olan bir bal türüdür.
Faydaları: Karaciğer yağlanması ve idrar yolları rahatsızlıklarıyla mücadelede tavsiye edilir. Yüksek enerji veren bir özelliktedir. Karadeniz Teknik Üniversitesi’nin (KTÜ) yaptığı araştırmaya göre Ege bölgesine özgü püren balı ve arı ürünleri yanıklar, enfekte ve cerrahi yaralar ile ülserler gibi çeşitli hastalıkların önlenmesi ve tedavisinde faydalıdır.